زمینه و هدف:سلامت معنوی بنیادیترین نیاز وجودی در نظام تکوین(از تولد تا مرگ) و تشریع (از تکامل ابتدایی تا انتهایی) انسان است که در کتاب و سنت و معارف وحیانی از بسامدهای مستقیم و غیرمستقیم و با دلالتهای تطابقی، تضمنی و تلازمی برخوردار میباشد. بدینسان متنِ آیات قرآن، احادیث و ادعیه و سیره و سبک زندگی معصومین(ع) منابع غنی در تحقیق و تدقیق مبانی سلوکی سلامت معنوی است که دارای اهمیت، ضرورت و حساسیت خاصی است.
روش:در این تحقیق با توجه به هویت سلوکی و ماهیت باطنیِ سلامت معنوی، مبانی سلامت معنوی با روش عقلی(تبیین برهانی آموزههای سلوکی) و نقلی (استناد به کتاب و سنت، استنباط از نصوص دینی و اصطیادِ معارف وحیانی) بیان و تبیین شدهاند.
یافتهها:مهمترین یافتههای نوشتار حاضر عبارت است از: الف) نفس ناطقه بستر حرکت و صیرورت و تحول همه جانبه جوهریِ حقیقت وجودی انسان، (مبنای هستیشناختی و انسانشناختی)، سلامتِ عقلی و قلبی(عقل و قلب سلیم)که از دو حیث قابلیت شناختن و مولد شناختِ الهامی – لدنی بودن برخوردار است (مبنای معرفتشناختی) زیرساخت، اعتدال مزاج روحِ حاکم و گفتمانِ مسلط بر سلامت معنوی است که با قرب حقیقی به خدا و تجلی اسمای حسنا و اوصاف علیای الهی شدن عینیت مییابد(مبنای غایتشناختی). ب) بیان، تبیین و اثبات زیربنا بودن سلامت معنوی برای سلامت روانی و اجتماعی و آنگاه تمهیدی برای سلامت عاطفی، ادراکی و سلامت در جنبه ها و ابعاد دیگر میتواند ره آورد التزامی آن باشد.
نتیجهگیری:سلامت معنوی از یک حیث زیرساخت سلامت در ساحات دیگر وجودی انسان(ساحت جسمانی، روانی و اجتماعی) و از حیث دیگر در ترابط و تعامل مستمر با ساحات یاد شده است، زیرا سلوک و سلامت ترابط و تعامل همه جانبه و رابطه دیالکتیکی دارند، سلامت معنوی عامل سلوکِ انفسی و سیر باطنی و سلوک نیز علتِ استکمالیِ سلامت معنوی است که دارای مبانی گوناگونی خواهد بود.