۱۹ نتیجه برای مدیریت
دکتر علی رمضانخانی، دکتر اعظم محمدلو، دکتر نرگس تبریزچی، دکتر عباس وثوق‌مقدم، دکتر فاطمه رخشانی، دکتر محمدحسین وزیریان، دکتر مریم محمدی،
دوره ۲، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و اهداف: سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری به لحاظ پشتوانه شرعی و مبتنی بر قانون اساسی کشور تکلیفی حقوقی، الزام‌آور و قطعی است. مفاد ابلاغیه جامع و کامل است و میتواند اهداف سلامت در جمهوری اسلامی ایران مبنی بر عدالت اجتماعی، مشارکت مردم، همکاری بین‌بخشی و استفاده از تکنولوژی مناسب را پوشش دهد. در بند دوم این سیاست موضوع سلامت همه‌جانبه و انسان سالم مورد تأکید قرار گرفته است و سیاست‌گذار تأکید می‌کند که تمامی اقدامات مجلس و دولت در وضع قوانین و مقررات تنظیمی باید بر پایه تأمین و ارتقای هر چهار بعد سلامت باشد. بنابراین در این مطالعه تلاش بر این است که این مفاهیم تبیین و بومی‌سازی شوند و برای اجرای مفاد آن شاخص‌ها و مداخلات کلی معرفی شوند.
روش کار: در مرحله اول به‌منظور تعریف دقیق مفاهیم کلیدی، منابع مکتوب داخلی و خارجی مطالعه شد. در مرحله دوم با استفاده از محتواهای به‌دست آمده در مرحله اول و کسب نظر خبرگان با روش کیفی علاوه بر تعیین ذی‌نفعان فهرستی از شاخص‌ها و مداخلات زیربندهای مربوط احصاء و فهرست کلی طبقه‌بندی شد.
یافتهها: در این مطالعه مفاهیم کلی به تفکیک هر زیربند تبیین و تعریف شد و شاخص‌های مربوط و مداخلات اجرایی برای هر شاخص در قالب ۶ زیربند مربوط تعیین شد.
نتیجهگیری: سلامت در همه سیاست‌ها منعکس‌کننده یک طرح چندبخشی در جهت سیاست‌گذاری سلامت ملی یا حکومتی است، سلامت در همه سیاست‌ها به‌طور روزافزونی به‌عنوان یک استراتژی دولتی به‌منظور بهبود سلامت جامعه با اقدامات هماهنگ در سراسر بخش‌های بهداشتی و غیربهداشتی برجسته شده است.
تعیین‌کننده‌های سلامت هسته اصلی سلامت در همه سیاست‌ها می‌باشد. در تدوین سیاست‌ها و راهبردهای کلان کشور، اولویت پیشگیری بر درمان، رصد تغییرات محیطی و اجتماعی و اصلاح راهکارهای حفاظتی و همچنین بازنگری برنامه‌های جاری سلامت در کشور و به‌روز نمودن آنها، تقویت نظام‌های پایش و نظارت در برنامه‌ها و ارزشیابی استانداردها راههای مؤثر برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها و خطرات تهدیدکننده در جامعه و موجب تسهیل دستیابی به اهداف ایران ۱۴۰۴ است.
بنابراین لازم است در درجه اول قوانین کشوری و سیاست‌گذاری‌های کلان جامعه در حوزه‌های مختلف با محوریت سلامت باشد و در مرحله بعد پیاده‌سازی قوانین و اجرای سیاست‌ها، با حفظ پایبندی به اصول سلامت و ارزش‌های جامعه عملیاتی شوند.
چالش‌های پیاده‌سازی سلامت در همه سیاست‌ها، مسئله‌ای است که به احتمال زیاد تا مدت‌ها باقی خواهد ماند و ما نباید انتظار بیش از حدی در دستیابی خیلی سریع به دستاوردهای خیلی مهم داشته باشیم. (۱)
سیاست‌های کلی سلامت از جامع‌ترین اسناد بالادستی سلامت است. این سیاست‌ها نظام سلامتی کارآمد، عادلانه و نوآور را در مسیر تحقق جامعه‌ای سالم و توانمند ترسیم می‌کند و به ارتقای سلامت و پیشگیری و بهره‌مندی مردم از مراقبت‌های جامع با کیفیت اهتمام دارد، اما علی‌رغم جامعیت این سند مانند هر سند کلان دیگر مفاهیم مندرج در آن یا به‌طور کامل و به وضوح تعریف نشده‌اند و یا دارای تعریف قابل اجماعی نیستند(۲).
به‌منظور برنامه‌ریزی و اجرای بند دوم سیاست‌ها، الزامات و ملزومات قابل توجهی در کشور فراهم است. مثل تجربه گذشته ایجاد شبکه‌ای کارآمد و عدالت محور برای ارائه کلیه مراقبت‌های اولیه بهداشتی و الگوی موفقی برای تربیت نیروی انسانی و ادغام آموزش پزشکی، همچنین مصوبات قانونی حمایت‌کننده موجود مثل بند اصلاحی ماده ۸۹ برنامه ششم توسعه که وزارت بهداشت را مکلف به اجرای موارد زیر نموده است: نظام خدمات جامع و همگانی سلامت، اولویت پیشگیری بر درمان و مبتنی بر مراقبت‌های اولیه سلامت با محوریت نظام ارجاع مبتنی بر پزشک خانواده، سطح‌بندی خدمات، پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان، و یا مصوبه استانداردهای ملی پیوست سلامت که در خرداد ماه سال ۹۲ در شورای عالی سلامت تصویب و توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است ولی هنوز به اجرا در نیامده است.
یکی از شاخص‌های روشن و کمک‌کننده به اجرای بند دوم در سیاست‌های ابلاغی، تعیین تکلیف تولیت و تولی‌گری این حوزه است که به روشنی در بند ۷ به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سپرده شده است. وزارت بهداشت در این سیاست‌ها مسئول سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، ارزشیابی و نظارت است. وزارت بهداشت تاکنون از این توان حقوقی خود بخوبی استفاده نکرده است. به نظر میرسد این باور در سایر نهادهای مجری مثل وزارت رفاه، صنعت و معدن و کشاورزی بخوبی نهادینه نشده است.
به‌منظور تدوین سیاست و برنامه‌ریزی برای دستیابی به اهداف این بند مثل سایر بندها ضرورت دارد ابتدا نگرش اصلی کشور به موضوع سلامت تبیین و دورنمای مراقبت‌های پیشگیرانه اولیه، بیمارستانی و درازمدت و کیفیت آنها معلوم شود. (۳)
دکتر سیدمهدی سیدی،
دوره ۳، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: علم هر روزه با سرعت زیادی در حال رشد است و سالانه میلیون‌ها مقاله علمی منتشر می‌شود. یکی از مهم‌ترین حوزه‌های علم در جهان حوزه زیست پزشکی و سلامت است که درصد زیادی از کل مقالات علمی منتشره در سال را به خود اختصاص میدهد. رتبه‌بندی لایدن از جمله نظام‌های رتبه‌بندی در جهان است که مورد توجه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان آموزشی دنیا قرار گرفته است. در این بررسی از نتایج رتبه‌بندی سال ۲۰۱۷ لایدن که در آن ۹۰۳ دانشگاه جهان با هم مقایسه شده‌اند استفاده شده است. در این نظام توجه بیشتر بر روندها در بازه‌های زمانی سه ساله است. در این مقاله با توجه به تأکید بر مرجعیت علمی در سیاست‌های کلی سلامت و علم و فناوری، ابتدا ده دانشگاه اول جهان در حوزه زیست پزشکی و سلامت، و پس از آن ده دانشگاه اول قاره آسیا از حیث کمیت مقالات علمی مورد بررسی قرار گرفته و سپس وضعیت دانشگاههای مطرح در آسیا و درنهایت دانشگاههای کشور در این حوزه از حیث تعداد مقالات و رتبه در آسیا در بخش بعدی بررسی شده است.
روش کار: در این مطالعه از انواع مطالعات کتابخانه‌ای، اسنادی، کیفی و توصیفی در مراحل مختلف تحقیق استفاده شده است.
یافتهها: در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ چهار دانشگاه علوم پزشکی کشور در نظام رتبه‌بندی لایدن قرار گرفته‌اند. بهترین رتبه دانشگاهی کشورمان در قاره آسیا متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران است که با ۲۸۳۱ مقاله رتبه ۲۸ آسیا را کسب کرده است. پس از آن به‌ترتیب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با ۱۲۹۲ مقاله رتبه ۷۵ و سپس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان رتبه ۱۰۰ و دانشگاه علوم پزشکی شیراز رتبه ۱۱۶ آسیا را کسب کرده‌اند.
نتیجهگیری: مقایسه این بازه سه ساله با بازه زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ نشان میدهد که سرعت رشد در کمیت مقالات منتشره از دانشگاههای علوم پزشکی نام برده در بالا یکسان نیست و برخی دانشگاهها با افت محسوسی همراه هستند. برای کسب مرجعیت علمی بایستی مدیریت کارامد و حکمرانی مناسبی بر تحقیقات انجام یافته در دانشگاههای علوم پزشکی کشور حاکم و نقشه راه مرجعیت علمی ترسیم شود. بحث کیفیت مقالات منتشره در مقاله بعدی خواهد آمد.
دکتر احمدعلی نوربالا،
دوره ۴، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی، وقفه جدی و ناگهانی در کارکرد جامعه که باعث خسارات سنگین محیطی، مالی یا جانی می‌شود و جبران آسیب از توانایی مردم آسیب‌دیده و منابع داخلی آنها خارج می‌شود را بلا گویند. ایران کشوری حادثه‌خیز است و امکان وقوع سی حادثه غیرمترقبه از چهل حادثه طبیعی در آن وجود دارد. در اینگونه حوادث، اغلب مسائل روانی و اجتماعی مورد غفلت قرار می گیرند. این پژوهش با هدف ارائه توصیه‌های روان‌شناختی و مدیریتی در رابطه با ویروس کرونا صورت گرفته است.
روش: مطالعه حاضر مروری و نیز بازتاب تجارب نویسنده از همهگیری COVID-۱۹ و بحران‌های اخیر در جامعه ایران است.
یافتهها: در ارتباط با حادثه جدید همهگیری ویروس کووید-۱۹ یا ویروس کرونا، استرس و اضطراب ناشی ازآن سیستم ایمنی بدن را ضعیف نموده و آسیب‌پذیری فرد را برای ابتلا به بیماری‌های ویروسی از جمله کرونا و همچنین بیماری‌های روان‌تنی شامل بیماری‌های گوارشی، قلبی، ریوی، کلیوی، ناراحتی‌های تنفسی و غیره را افزایش میدهد. همچنین آسیب‌پذیری برای ابتلا به اختلالات روانی مانند فوبیا، وسواسی جبری، اضطراب منتشر، حمله پانیک، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، عود و یا تشدید اختلالات روانی بیشتر می‌شود. بنابراین به نظر میرسد باید به صورت جدی به جنبه‌هایی روان‌شناختی موضوع پرداخته شود. توصیه‌های کلی شامل موارد زیر می‌باشند: حفظ آرامش و خونسردی، در نظر گرفتن «روان‌شناسی مثبت» در اعمال و رفتار خود، روان‌شناسی مثبت شاخصه‌ها و مؤلفه‌هایی دارد که شامل نگاه خوش‌بینانه، نگاه امیدوارانه، نگاه خوداتکایی (خودمراقبتی) و رفتار تاب‌آورانه است.
نتیجهگیری: با توجه به مؤلفه‌های فوق، می‌توان نقش‌هایی را برای گروه‌های مختلف در نظر گرفت که شامل «نقش‌ها و مسئولیت‌های «حاکمیت»، «دستگاه متولی»، «رسانه‌ها و «آحاد مردم» از بعد روانی است. در امر مدیریت بلایا، لازم است همه دستگاه‌های حاکمیتی و درگیر و سازمان‌های غیردولتی وظایف خود را به درستی انجام دهند، مردم باید مشارکتی آگاهانه داشته باشند، نیروهای انتظامی در تأمین امنیت جامعه، رسانه‌ها در اطلاع‌رسانی درست و هماهنگ با ستاد مدیریت بحران، مؤسسات پژوهشی با رصد علمی موضوع، نهادهای فرهنگی، مذهبی وروانی اجتماعی در کمک به سازگاری آسیب‌دیدگان برای پشت سرگذاشتن این بحران کمک کنند.
دوره ۴، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۹ )
چکیده
نظام سلامت شامل همه سازمانها، افراد و فعالیت‌هایی با هدف اصلی تأمین، حفظ و ارتقای سلامت و مدیریت بلایا فرایندی با اهداف پیش‌بینی، پیشگیری، کاهش آسیب، آمادگی، پاسخ/امداد و بازیابی می‌باشد. در ارتباط با ارتقای مدیریت سلامت در حوادث و بلایا، باید موارد زیر مدنظر قرار گیرند: تعهد سیاسی مسئولین نسبت به حقوق سلامت مردم، اولویت پیشگیری بر درمان در عموم سیاست‌ها، آگاه‌سازی و توانمندسازی مردم نسبت به حقوق خود، تولیت نظام سلامت و نیز تأمین منابع و خدمات سلامت برعهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حفظ شاخص‌های سلامت، ارتقای سلامت روانی جامعه، اصلاح فرهنگ مشارکت مردم، ارتقای آموزش عالی و تحقیقات سلامت در زمینه حوادث و بلایا.
دکتر علی جعفریان، دکتر علیرضا پارساپور، دکتر فریبا اصغری، دکتر فرهاد شاهی،
دوره ۵، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: تعارض منافع در نظام سلامت چالش جدی است که جنبه‌های مختلف آن باید مورد واکاوی و شناسایی قرار گیرد. هدف از این مقاله شرح اهمیت و عوامل زمینه ساز و چگونگی مدیریت تعارض منافع در نظام سلامت است.
روش: در یک پروژه پژوهشی پس از جمع‌آوری مقالات و مستندات موجود، بحث و تحلیل آنها در یک گروه کارشناس انجام شده و مقاله حاضر به کلیات موضوع میپردازد.
یافتهها: تعریف تعارض منافع، عوامل مؤثر بر آن، سوءبرداشت‌ها و نحوه برخورد عملی با موقعیت تعارض منافع به تفصیل بیان شده است.
نتیجهگیری: تعارض منافع موضوعی پیچیده و دارای ابعاد متعدد است و به همین دلیل یافتن یک راهکار ساده برای آن ممکن نیست. برای مدیریت موقعیت‌های تعارض منافع در امور مختلف کشور از جمله حوزه سلامت، تصویب یک قانون جامع برای تمام دستگاه‌ها با توجه به موارد خاص برای هر گروه ضروری است.
فاطمه آزادیان، حسن هاشمی، محمدرضا کریمی، علی ریاستی، اکبر اجرایی، شعله‌سادات رضوی، سعید آهنگران،
دوره ۵، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: بی‌توجهی به بهداشت مساجد ممکن است باعث انتقال عوامل بیماری‌زا شود. هدف از اجرای این مطالعه به‌دست آوردن اطلاعات کافی برای ساخت یک ابزار مناسب برای ارتقا بهداشت محیط مساجد است.
روش: در این مطالعه توصیفی با ۵۱ نفر( نمازگزاران، روحانیون و خادمان) مصاحبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای استنتاجی استفاده شد. سپس کدگذاری باز و دستهبندی کدها و طبقات و اکتشاف صورت گرفت.
یافتهها: نظارت واحدهای بهداشت محیط هر منطقه به بهسازی اصولی تمامی قسمت‌های مختلف مسجد مانند سطوح در تماس مکرر، سرویس‌های بهداشتی، نحوه استفاده ایمن از شوینده‌ها، نظارت بر عملکرد خادمان در نحوه پذیرایی و وسایل پذیرایی برای به حداقل رساندن میزان آلودگی و انتقال بیماری بخصوص در مواقع شیوع بیماری‌های واگیر لازم و ضروری است. آگاهی از وضعیت موجود و همچنین وضعیت مطلوب مساجد علاوه بر افزایش آگاهی مردم در مورد استانداردها، میتواند رهنمودی برای الویت‌بندی نیازهای مساجد برای کمک‌های خیرین و نیز سازمان اوقاف در جهت استانداردسازی مساجد باشد.
نتیجهگیری: بی تردید با همکاری مسئولان بهداشتی و مشارکت فعال روحانیون و ائمه جماعات و همچنین جلب مشارکت‌های مردمی، وضعیت بهداشتی اماکن مذهبی ارتقا می‌یابد و از نظر محیط زیستی نیز جزء مساجد سبز خواهد شد. دستورالعمل‌ها و آموزش‌هایی برای استفاده ایمن از مواد شیمیایی، اطفاء حریق، کاهش تولید پسماند، توسعه فضای سبز، بهداشت مواد غذایی، تهویه مناسب، تمیزکاری پیشگیرانه، مصرف بهینه انرژی ارائه شود.
دکتر ابوالقاسم عیسی‌مراد، دکتر زهرا نفر، دکتر فاطمه‌سادات فاطمی،
دوره ۵، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: انسان‌ها در شرایط دشوار و گرفتاری‌ها به خداوند ارحم‌الراحمین گرایش پیدا می‌کنند و از او کمک می‌خواهند بنابراین بحث درباره معنویت و کارکردهای آن در زندگی امروز بشر و تلاش برای شناخت هرچه بیشتر آن میتواند به‌عنوان راه‌حل اصلی در زمینه ابعاد پیشگیرانه، مداخله‌ای و حل بحران‌های عصر حاضر شود. در همین راستا، هدف از انجام این مطالعه، مدیریت بحران با تدوین مدل پیشگیرانه، مقابله، مداخله و حل بحران با تمرکز بر سلامت معنوی در ایران بود.
روش: در این پژوهش مدلی برای مدیریت بحران بر اساس سلامت معنوی ارائه شد. بدین منظور روش این تحقیق از نوع تحقیق آمیخته به روش اکتشافی متوالی بود و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل مجموعه پژوهش‌های انجام‌شده در جوامع علمی ایران و افراد متخصص در حوزه مدیریت بحران در سلامت معنوی بود. پس از جمع‌آوری داده‌ها از طریق روش فراتحلیل، برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار reveman، برای تجزیه‌وتحلیل سناریوهای به‌دست‌آمده در روش دلفی از نرم‌افزار Micmac و در خصوص تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از گروه‌های کانونی از نرم‌افزار maxquda استفاده شد.
یافتهها: براساس نتایج به‌دست‌آمده، ۹ مؤلفه در زمینه راهکارهای پیشگیرانه و ۷ مؤلفه در زمینه راهکارهای مداخله و در نهایت ۷ زمینه راهکارهای حل مسئله بیش‌ترین تأثیر را در زمینه مدل‌یابی مدیریت بحران با تمرکز بر سلامت معنوی داشتند.
نتیجهگیری: نتایج این پژوهش گویای این است که سلامت معنوی میتواند به عنوان یک عامل اساسی در ارائه راهکارهای پیشگیرانه، مداخله‌ای و مقابله‌ای در مدیریت بحران مورداستفاده قرار گیرد.
دکتر محمدجعفر کندی، دکتر حمیدرضا آراسته، دکتر بیژن عبدالهی، دکتر عبدالرحیم نوه ابراهیم، دکتر فاطمه رجبی،
دوره ۵، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: توجه به مدیریت منابع انسانی باعث مزیت رقابتی و ارائه کیفی خدمات آموزشی، پژوهشی و درمانی می‌شود. مسئله ماندگاری منابع انسانی متخصص که برای جذب و پرورش آنها هزینههای هنگفتی شده است از دغدغه‌‌های سازمانها است. به منظور بررسی وضعیت ماندگاری اعضای هیئت علمی، این پژوهش کیفی به تبیین الگوی ماندگاری اعضای هیئت علمی دانشگاههای علوم پزشکی کشور پرداخته است.
روش: در این مطالعه کیفی پنج دانشگاه علوم پزشکی که کمترین میزان ماندگاری اعضای هیئت علمی را دارا می‌باشند به صورت هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. با توجه به روش سه سویه‌سازی اطلاعات و با روش نمونه‌گیری هدفمند با ۲۵ نفر ازاعضای هیئت علمی مصاحبه نیمه ساختارمند عمیق انجام شد. کدگذاری با سه روش باز، محوری و انتخابی و با استفاده از نرم‌افزار ATLAS.ti و با رعایت تمامی استانداردها برای رسیدن به الگوی ماندگاری انجام شد و سپس پایایی و روایی الگو مورد سنجش قرار گرفت.
یافتهها: پس از پنج مرحله پالایش کدهای بازِ به‌دست آمده از تحلیل محتوا، الگویی در ۳ بعُد،۱۲مقوله و ۶۰ مؤلفه بدست آمد. در سنجش اعتبار الگو، بعُد عوامل و انگیزه‌های فردی به عنوان مهم‌ترین عامل برای ماندگاری و عوامل محیطی به عنوان جدی‌ترین عامل برای ترک خدمت مشخص گردید.
نتیجهگیری: توجه به عوامل ماندگاری باعث حفظ نیروهای متخصص می‌شود. لازم است با توجه به سه عامل درون سازمانی، برون سازمانی و عوامل فردی دانشگاهها به طراحی برنامه استراتژیک برای افزایش کیفی ماندگاری بپردازند.
دکتر فرناز زاهدی اول، دکتر مسعود یوسفی،
دوره ۵، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: در عرصه خدمات پزشکی موضوعی که مورد توجه سیاستگذاران در سراسر دنیا قرار دارد، مناسبات مالی و بحث پشتیبانی مالی بیمارستان است. این مقاله به بررسی نحوه تأمین مالی بیمارستانها در عصر شکوفایی تمدن اسلامی بر اساس منابع مکتوب در دسترس میپردازد.
روش: این مطالعه اسنادی-کاربردی با بررسی متون مرتبط با نحوه خدمات پشتیبانی و تأمین مالی بیمارستانها از منابع موجود و در دسترس انجام گرفت.
یافتهها: منابع تاریخی موجود نشان میدهد که شروع تأسیس عمده این بیمارستانها با بودجه دولتی توسط حاکم یا وزیر یا منسوبین خلیفه بوده است. هزینههای جاری و نگهداری بیمارستانها شامل هزینههای درمان، تأمین مواد و داروها و حقوق پزشکان در دفاتری ثبت میشده است. تأسیس و شروع گردش مالی با حمایت مالی بودجه عمومی دولتی بوده است. علاوهبر این، برای بیمارستانها از محل موقوفات درآمد درنظر گرفته میشد که شامل دکانها، گرمابهها، مهمانسراها و انبارها و ... بود که برای این بیمارستان سالانه درآمد داشتند.
بهنظر میرسد رابطه مالی در بیمارستانها با شخص بیمار نبوده و هزینههای درمان از محل بودجه عمومی و یا محل موقوفه تأمین میشده است. حتی در برخی موارد پرداخت وجه از کار افتادگی دوره نقاهت به بیماران در هنگام ترخیص ثبت شده است.
نتیجهگیری: سامانهها یا روشهای حمایتی قوی در عصر تمدن اسلامی در بیمارستانها موجود بوده است. از منابع مهم و مؤثر تأمین مالی درازمدت بیمارستانها، علاوه بر بودجه عمومی و بیت‌الملل، وقف مراکز درآمدزا بوده است. توجه به آموزه اسلامی وقف برای مخارج یک مرکز درمانی، میتواند سرمایهای ماندگار برای کمک به بیمارستانها برای تأمین مخارج درمانی باشد.
دکتر سید شهاب الدین صدر، دکتر حمید مقدسی،
دوره ۵، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: در شرایط بحرانی فراهم کردن اطلاعات با کیفیت کاری بسیار دشوار است و با قطعیت می‌توان گفت که بدون کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام این امر امکان‌پذیر نیست. هدف این مطالعه مروری، بررسی چگونگی پیشگیری بروز اینفودمی با استفاده از مدیریت اطلاعات و سلامت دیجیتال است.
روش: در این مطالعه مروری برای دستیابی هدف مطالعه، گزارش‌ها و پیشنهادها سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی، یونیسف و همچنین تجربیات برخی کشورها در مدیریت کووید-۱۹ مورد مطالعه قرار گرفت.
یافتهها: سازمان‌های بین‌المللی فعالیت‌های مؤثری برای مقابله با آثار مخرب حاصل از نشر اکاذیب، بی‌اطلاعی مردم، و فعالیت‌های سودجویانه برخی رسانه‌های اجتماعی انجام داده‌اند. همچنین برخی کشورها با استفاده از فناوری‌های دیجیتال از قبیل هوش مصنوعی در پاسخ به بحران، به مبارزه با همهگیری موجود پرداخته‌اند.
نتیجهگیری: ایجاد سیستم جمع‌آوری داده‌ها از سطح مردم و توزیع اطلاعات معتبر از سطح دولت از جمله اقدامات مهمی است که دولت‌های کشورهای موفق در مدیریت بحران کووید-۱۹ به اجرا در آورده‌اند.
خانم خاطره خانجانخانی، دکتر امیرحسین تکیان، خانم سیده مریم نجیبی، دکتر کیومرث اشتریان، دکتر سیدحسن امامی رضوی، دکتر علی جعفریان، دکتر نادر جهان‌مهر، دکتر مریم رمضانیان، دکتر محسن شتی، دکتر احسان شمسی‌گوشکی، دکتر سید مهرداد محمدی، دکتر رضا ملک‌زاده، دکتر حمیدرضا نمازی،
دوره ۶، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۱ )
چکیده
زمینه و هدف: سیاست‌گذاری در دنیای پیچیده امروز، نیازمند سرعت در فرایند تصمیم‌سازی است. ساختارهای مستقل که میتواند پاسخگوی این نیاز باشد اندیشکده‌ها هستند. این مطالعه با هدف تببین ویژگی‌های کلیدی برای اندیشکده‌ها و با تمرکز بر اندیشکده حکمرانی خوب سلامت انجام شد.
روش: این پژوهش کاربردی و کیفی به صورت مقطعی انجام شد. ۱۰ نفر از اعضای اتاق فکر اندیشکده با نمونه‌گیری هدفمند در این پژوهش شرکت کردند. روش گردآوری داده‌ها بحث متمرکز گروهی بود که به صورت مجازی به مدت چهار ساعت برگزار و طی آن پنج سؤال از خبرگان پرسیده شد. داده‌ها با استفاده از روش ترکیبی تحلیل چارچوبی داده‌ها و رویکرد استقرایی و با بهره‌گیری از نرم‌افزار اطلس‌تی۹ تحلیل شد. روایی و پایایی داده‌ها با استفاده از معیارهای ارزشیابی لینکلن و گوبا مورد سنجش قرار گرفت.
یافتهها: یک مقوله اصلی، چهار زیر مقوله و ۱۲ مؤلفه استخراج شد. مقوله اصلی با عنوان ویژگی‌های یک اندیشکده در حوزه سلامت مشخص شد. همچنین چهار زیر مقوله ساختار (چهار مؤلفه)، اهداف (سه مؤلفه)، شیوه اجرا (سه مؤلفه) مسائل مالی (دو مؤلفه) شناسایی شدند.
نتیجهگیری: اندیشکده‌ها به عنوان یک نهاد مستقل می‌توانند نقش مؤثری در عمومی‌سازی دانش برای دو گروه سیاستگذاران و جامعه داشته باشند. عملکرد درست، اصولی و به موقع این نهاد‌ها میتواند اعتماد جامعه را به تصمیمات عمومی جلب کند و فرصتی برای مشارکت جامعه در سیاست‌های کلان فراهم آورد. رعایت برخی اصول در ساختار، اهداف، شیوه اجرا، و مسائل مالی اندیشکده‌ها مهم و ضروری است که باید از سوی اندیشه‌ورزان مورد حمایت و توجه قرار گیرد.
دکتر عبدالواحد خدامرادی، دکتر احمد فیاض‌بخش، دکتر کمال قلی‌پور،
دوره ۶، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۱ )
چکیده
زمینه و هدف: برنامه پزشکی خانواده، نیازمند درک درست و دقیق است. این مطالعه در راستای بهره‌گیری از تجربیات جهانی درزمینه نظام ارجاع و پزشک خانواده و سیر تکاملی آن در کشورهای منتخب انجام شده است.
روش: در این مطالعه مروری از نوع تطبیقی، نظام‌های ارجاع و پزشک خانواده کشورهای پیشرو در این حوزه مانند: انگلستان، فرانسه و ایتالیا و همچنین کشورهایی با وضعیت مشابه ایران مانند ترکیه که اصلاحات مشابهی در نظام سلامت خود هم‌زمان با ایران آغاز کرده بودند انتخاب شدند.
یافتهها: یافته‌های این مطالعه در قالب ۴ بخش شامل وضعیت ارجاع در کشورهای منتخب؛ تأمین مالی و نحوه پرداخت؛ دستاوردهای نظام ارجاع و پزشک خانواده برای سیستم سلامت؛ نقاط قوت، ضعف، فرصت و چالش‌های اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده به تفکیک ۵ کشور منتخب ارائه شد.
نتیجهگیری: درصد بالایی از نیازهای بهداشتی افراد میتواند در قالب خدمات بهداشتی اولیه و توسط ارائه‌کنندگان خط اول مراقبت‌های سلامت پوشش داده شود و تنها بخش محدودی از بیماران نیازمند دریافت خدمات تخصصی می‌باشند. راهکار دستیابی به این هدف در بسیاری از کشورها محدودسازی دسترسی آزادانه به خدمات تخصصی در قالب نظام ارجاع و پزشک خانواده بوده است. آگاه کردن و حساس کردن پزشکان خانواده نسبت به توابع مالی تصمیماتشان و امکان مشارکت آنان در امور صندوقداری و همچنین توانمندکردن آنها در سطح اول نظام ارجاع نسبت به ارائه مراقبت‌های اولیه و اصلاح خطاهای خودشان و دیگر پزشکان در سطوح اول و بالاتر نظام ارجاع بیشتر از هر چیزی در اجرای موثر و اثربخش این برنامه نقش خواهد داشت.
دکتر حسین ملک‌افضلی،
دوره ۶، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۱ )
چکیده
مشارکت جامعه یکی از اساسی‌ترین راهبردهای تأمین، حفظ و ارتقای سلامت شهروندان است. به‌کارگیری این راهبرد در مدیریت نظام سلامت علاوه بر انگیزه بخشی به ارائه‌دهندگان سلامت، با افزایش مسئولیت‌پذیری در جامعه و کاهش هزینههای نظام سلامت موجب تداوم و اثربخشی برنامه‌ها نیز می‌شود. مستند حاضر چالش‌ها و راهکارهای جلب مشارکت مردم در مدیریت نظام سلامت را ارائه میدهد.
دکتر حسن اشرفی ریزی، دکتر لیلا شهرزادی،
دوره ۶، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۱ )
چکیده
ایجاد و توسعه زیرساخت‌های دسترسی به اطلاعات سلامت با کیفیت و به هنگام، بدون تبعیض و برای همه مردم و متناسب با نیاز آنان، وظیفه سیاستگذاران و تصمیم‌سازان کلان کشور است. باوجود همه تلاش‌ها همچنان در ارائه خدمات اطلاعات سلامت، نابرابری‌هایی در میان شهرها و روستاها مشهود است که برخی از آنان عبارتند از: نابرابری در مراکز بهداشتی و درمانی، نابرابری در مراکز آموزشی، نابرابری در فناوری اطلاعات، نابرابری در دسترسی به منابع اطلاعاتی، نابرابری در کتابخانه‌ها، نابرابری در حضور متخصصان اطلاعات سلامت. تلاش در جهت رفع این نابرابری، دسترسی به خدمات سلامت عادلانه‌تر و ارتقای سطح سلامت عمومی جامعه را به همراه خواهد داشت.
دکتر حمید سوری،
دوره ۶، شماره ۳ - ( ۹-۱۴۰۱ )
چکیده
زمینه و هدف: ارائه نقشه راه برای مدیریت اپیدمی کووید-۱۹ در جمهوری اسلامی ایران و ایجاد دستور کار مشترک به‌منظور تقویت مراقبت‌های بهداشتی است.
روش: نقشه راه با استفاده از دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت تهیه شد. بر این اساس ۱۰ محور شامل هماهنگی، برنامه‌ریزی و نظارت در سطح کشور؛ ارتباط خطر و مشارکت جامعه؛ نظارت؛ تیم‌های واکنش سریع و تحقیق و بررسی؛ نقطه ورود، سفرهای بین‌المللی و حمل‌ونقل؛ آزمایشگاه؛ پیشگیری و کنترل عفونت؛ مدیریت بالینی؛ پشتیبانی عملیاتی؛ خدمات بهداشتی ضروری و واکسیناسیون مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات استفاده شده برای تعیین هر قسمت از مقالات و گزارش‌های بومی و بین‌المللی مرتبط، بررسی‌های میدانی، نظرات متخصصان مرتبط و آشنا با مسائل اپیدمی کووید-۱۹ و بازدیدهای میدانی به دست آمد.
یافتهها: ایجاد مسیرهای مراقبتی در بیماران مظنون به کووید-۱۹ از جنبه‌های ایجاد هماهنگی در ارائه خدمات، پایبندی به برنامه زمان‌بندی شده، توالی مناسب اقدامات تشخیصی و درمانی با توجه به سه ویژگی فوق، توسعه مسیرهای مراقبتی برای این بیماران میتواند منجر به ارتقای کیفیت خدمات شود. توجه به نقشه راه برای مدیریت اپیدمی حاضر و آنچه در آینده به‌عنوان تهدیدات زیستی با آن روبرو هستیم مورد تأکید تمامی متخصصان و کارشناسان بود و در مدیریت اپیدمی کاربرد عملیاتی دارد.
نتیجهگیری: استفاده از نقشه راه تهیه شده میتواند فرصت مناسبی برای مدیریت برنامه‌ریزی‌شده اپیدمی حاضر همین‌طور تهدیدات زیستی آینده فراهم کند. کشور ما در جغرافیایی قرار گرفته که به دلایل مختلف استعداد تهدیدات زیستی در آن کمابیش بالا است و بدون یک نقشه راه جامع، مقابله با آنها هزینه زیادی تحمیل می‌کند.
دکتر رضا ملک زاده، دکتر احسان مصطفوی، دکتر ابراهیم قادری، دکتر قباد مرادی، دکتر حمید شریفی، دکتر علیرضا بیگلری، دکتر مصطفی قانعی، فرید نجفی، محمدمهدی گویا، دکتر علی اکبر حق دوست،
دوره ۷، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۲ )
چکیده
به‌رغم گذشت بیش از سه سال از شروع همهگیری کووید-۱۹، هنوز این همهگیری در سطح جهان و ایران ادامه داشته و کماکان یک دغدغه بزرگ سلامت محسوب می‌شود. تلقی پایان همهگیری اشتباه بوده است و وضعیت فعلی به معنی برگشت به شرایط قبل از همهگیری نیست؛ بنابراین باید تدابیری در سطوح مختلف بهداشتی، درمانی و سیاست‌گذاری برای مدیریت درست این بحران اتخاذ شود.
در این مقاله ابتدا به تحلیل مدیریت همهگیری در ایران پرداخته شده است و عملکرد کشور در حوزه‌هایی نظیر نظام گزارش‌دهی و مراقبت، آزمایش‌های تشخیصی، عوارض بلندمدت عفونت کووید-۱۹، واکسن و واکسیناسیون، درمان، و پایش واریانت‌ها مورد بررسی و نقد قرار گرفته است و مواردی برای تصمیم گیران حوزه سلامت و کرونا پیشنهاد شده است.
دکتر احسان بیطرف، دکتر سیدمحمود تارا، دکتر عباس شیخ طاهری، دکتر رضا ربیعی، دکتر ناصر شاکرحسینی، دکتر محمدرضا حسیبیان، دکتر مریم جعفرپور، دکتر فاطمه سارانی‌راد، دکتر الهام برمر،
دوره ۷، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۲ )
چکیده
زمینه و هدف: پرونده الکترونیک سلامت در برگیرنده اطلاعات سلامت افراد است که از منابع مختلف از جمله سیستم‌های اطلاعات سطوح مختلف مراقبتی گردآوری و سازماندهی می‌شود. با توجه به اهمیت سازماندهی اطلاعات این پرونده و دسترس‌پذیری اطلاعات آن برای کاربران مجاز، روش اجرای آن از اهمیت بالایی برخودار است. مطالعه حاضر با هدف بررسی روند پیاده سازی آن و ارائه راهکارهای توسعه برای پرونده الکترونیک سلامت صورت گرفت.
روش: مطالعه حاضر از نوع ترکیبی مروری-توصیفی-تحلیلی است که قسمت مروری آن از طریق جستجو در پایگاه‌های اطلاعات مقالات علمی با استفاده از واژگان کلیدی مرتبط با پرونده الکترونیکی سلامت انجام گرفته است. همچنین، این جستجو با نتایج جستجوی آزاد در موتورهای رایج جستجو و مطالعه آن تکمیل شده است.
یافتهها: بررسی مقالات و مستندات ۱۳ کشور از جمله انگلستان، آمریکا، استرالیا، روسیه، تایوان، فرانسه، ایسلند، اروگوئه، اتریش، ترکیه، عربستان سعودی، نروژ و برزیل نشان داد که بر اساس ساختار و تشکیلات نظام ارائه خدمات و قوانین موجود، رویکرد های بالا به پایین، پایین به بالا، و میانه در کشورهای مورد بررسی برای اجرای پرونده الکترونیک سلامت مورد استفاده قرار گرفته بود.
نتیجهگیری: ساختار ارائه خدمت، هماهنگی بین منابع تصمیم‌گیری، یکپارچگی سیستم‌های اطلاعات سطوح مختلف ارائه خدمت و قوانین موجود در رابطه با یکپارچگی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات از جمله عواملی هستند که اجرای برنامه‌های پرونده الکترونیک سلامت را متأثر می‌سازند.
دوره ۸، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۳ )
چکیده
سلامت همه جانبه جامعه و آحاد افراد یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های برنامه‌های دولت‌هاست. فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران، ضمن تحلیل و ارزیابی اجرایی بخش سلامت قانون برنامه هفتم پیشرفت، اقدامات اجرایی اولویت‌داری را پیشنهاد کرده است.
دکتر شقایق رضا زاده، دکتر سید جلال‌الدین حسینی غنچه، دکتر پیوند قاسم زاده، دکتر سید علی سبحانیان،
دوره ۹، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۴ )
چکیده
زمینه و هدف: صنعت داروسازی در دنیا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع استراتژیک شناخته شده است. با توجه به جایگاه و اهمیت بخش زنجیره‌ی تأمین و توزیع در برنامه‌های کلان در این زمینه، بهبود کارایی شبکه‌ها و زیرساخت‌ها از نکات مهم برای سازماندهی مجدد زنجیره تأمین و توزیع دارو در کشور است. هدف از این تحقیق، شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر اجرای مدیریت زنجیره تأمین دایره‌ای در صنعت داروسازی ایران با روش تصمیم‌گیری بهترین - بدترین می‌باشد.
روش: این مطالعه به صورت مقطعی بوده و پس از شناسایی موانع و توانمندسازهای کلیدی و سپس اعتبارسنجی و تحلیل با استفاده از نظرات خبرگان صنعت داروسازی، لیستی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار تهیه شد. در مرحله بعد اولویت‌بندی موانع و توانمندسازها انجام و وزن‌های نهایی برای هر عامل محاسبه شد. در انتها، داده‌های جمع‌آوری شده، تحلیل و برای ارائه چارچوب اجرایی مورد استفاده قرار گرفت.
یافتهها: «مالیات اخذ شده از طرف دولت و عدم ارائه سوبسید» به عنوان بهترین معیار و «پیچیدگی نظارت بر کل زنجیره تأمین دارویی» به عنوان بدترین معیار شناسایی شدند.
نتیجهگیری: فقدان مشوق‌های مالی و قانونی مهم‌ترین عامل در پیشبرد مدیریت زنجیره تأمین دایره‌ای در صنعت داروسازی ایران می‌باشد. به نظر میرسد که حمایت‌های مالی و سیاست‌گذاری‌های هدفمند می‌توانند به تسهیل این فرآیند کمک کنند، همچنین، توسعه زیرساخت‌های فن‌آوری اطلاعات و سیستم‌های یکپارچه نظارتی می‌توانند چالش‌های نظارت را کاهش دهند.
