دکتر فاطمه محمدینصرآبادی، دکتر نسرین امیدوار، دکتر معصومه گشتایی، خانم فرزانه عبادی، دکتر عزیزالله زرگران، دکتر دلارام قدسی، دکتر آرزو حقیقیان، دکتر فاطمه اسفرجانی، دکتر مرجان عجمی، آقای محمدرضا خوشفطرت، دکتر قاسم فدوی، دکتر علی میلانیبناب، دکتر مونا پورقادری، دکتر سمیرا پورمرادیان، دکتر هدایت حسینی،
دوره ۲، شماره ۲ - ( تابستان ۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: سیاست، بیانیهای است که توسط یک نهاد معتبر (اغالب دولتی) بهمنظور حفظ یا تغییر وضعیتی خاص در جامعه صادر میشود. سیاست غذا و تغذیه هر تصمیم، برنامه یا طرحی است که مورد تأیید سازمانهای دولتی، بخش خصوصی یا سازمانهای تأثیرگذار بر چگونگی تولید، فرآیند، توزیع، خرید، نگهداری و ضایعات غذا است. براساس ماده ۶ سیاستهای کلی »سلامت «که منعکسکننده سیاست کلی حوزه غذا و تغذیه است، یکی از اهداف اصلی سلامت در جمهوری اسلامی ایران، "تأمین امنیت غذایی و بهرهمندی عادلانه آحاد مردم از سبد غذایی سالم، مطلوب و کافی، آب و هوای پاک، امکانات ورزشی همگانی و فرآوردههای بهداشتی ایمن همراه با رعایت استانداردهای ملی و معیارهای منطقهای و جهانی" است.
روش کار: در این طرح مطالعاتی پس از بررسی دقیق و موشکافانه سیاستهای موجود در ماده ۶ در کارگروه ویژه آن (امنیت غذا و تغذیه، پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر، آموزش و پژوهش غذا و تغذیه و ایمنی غذایی) و تحلیلی بر اجرا و وضعیت موجود آنها برپایه شاخصهای موجود، تحلیل ذینفعان انجام شده و بر پایه این تحلیلها و تجربههای موفق کشورهای مشابه، برنامه رصد کلان ماده ۶ از سیاستهای کلی سلامت پیشنهاد و روندهای مربوطه آن در سالهای گذشته گزارش شد. سپس بر مبنای اسناد بالادستی و امکانات موجود، مناسبترین مداخلهها برای بازه زمانی پنج ساله پیشنهاد گردید.
یافتهها: تحلیل ذینفعان مهمترین ذینفعان در سطوح بینالمللی، سیاستگذاران در سطح کلان، آموزش و تحقیقات و مشارکت، تولید و عرضه مواد غذایی و عموم را مشخص کرد. مهمترین مداخلات در حوزه غذا و تغذیه بر پایه توافق همکاران و صاحبنظران شرکتکننده در طرح عبارت بودند از: الف ـ تلفیق برنامههای امنیت غذا و تغذیه، سلامت و ایمنی غذا و پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر در قالب برنامه امنیت پایدار غذا و تغذیه با توجه به جنبههای تغذیهای، اقتصادی، فرهنگی و زیستمحیطی، ب ـ حاکمیت، تولیت و رهبری شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در امر غذا و تغذیه و هماهنگی بین بخشی وزارتخانهها و دستگاههای ذیربط، ج ـ برقراری نظام پایش مداوم امنیت غذا و تغذیه و ارزشیابی برنامهها در سطوح مختلف به منظور سیاستگذاری آگاه بر شواهد (Evidence Informed policy making). بررسی پیامدهای سیاستهای سایر حوزهها در خصوص تغذیه و تاثیر سیاستهای عمومی بر روی تغذیه تقویم رصد شاخصهای کلان امنیت غذا و تغذیه بهصورت برنامه دیدهبانی غذا و تغذیه پیشنهاد شد. در ارزیابی امنیت غذایی تلاش بر اندازهگیری ابعاد بیشتری از این متغیر برای انعکاس واقعیتر امنیت غذایی است. به این ترتیب استفاده از دادههای هزینه درآمد خانوار و ارزیابی امنیت غذایی با استفاده از پرسشنامه معتبر که بر پایه دستورالعملهای HFIAS طراحی و با شرایط و فرهنگ جامعه مورد بررسی منطبق شد، علاوه بر استفاده از دادههای مطالعات درحالانجام پیشنهاد میشود.
نتیجهگیری: توجه به ابعاد گوناگون مسئله غذا و تغذیه و تعیین وضعیت دریافت غذا و ارزش تغذیهای، الگوهای غذایی معمول و ارزیابی روند تغییرات، شناخت عوامل مؤثر در آسیبپذیری تغذیهای افراد جامعه، اعمال سیاستهای مناسب در بخشهای مختلف و مرتبط با غذا و تقاضا و الگوی مصرف، نقطه شروع تدوین، تحلیل و ارزیابی سیاستهای غذایی در سطح کلان است و این مسئله باید در چارچوب الگوی مناسبی تعریف شود. سیاستهای تغذیهای، درآمد، بخشی از درآمد که به خرید غذا تخصیص مییابد، میزان دسترسی اقتصادی و فیزیکی به غذا، عادات و ذائقه غذایی و از همه مهمتر سواد و دانش خانواده و بهویژه زنان نقش مهمیدر تغذیه و سلامت خانواده و جامعه دارد.
دکتر منصور شمسیپور، دکتر محمد صادق حسنوند، آقای بنیامین عجمی، دکتر ساسان فریدی، دکتر مهدی هادی، دکتر کاظم ندافی، دکتر هما کاشانی، دکتر رضا سعیدی، دکتر علیرضا مصداقی نیا،
دوره ۸، شماره ۴ - ( زمستان ۱۴۰۳ )
چکیده
زمینه و هدف: فعالیتهای انسانی آثار مخربی بر محیطزیست وارد کرده و سلامت انسان، تنوع زیستی و زیستگاهها را با تهدید مواجه میکند. ازاینرو تلاشهایی برای دستیابی به مداخلات اثربخش در حوزه محیطزیست صورت گرفته است که ارزیابی این اقدامات با شناخت کامل از روند تغییرات شاخصها امکانپذیر میشود. با توجه به تعداد و تنوع شاخصها، در این مقاله، سنجههای اولویتدار برای کشور ایران شناسایی شدند تا از آنها در اساس سیاستگذاریها استفاده شود.
روش: مجموعهای از شاخصها و سنجههای بکار رفته در این شاخصها، از بین شاخصهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت محیطزیست در ایران و سازمانهای بینالمللی شامل سازمان جهانی بهداشت، سازمان ملل متحد، سازمان حفاظت محیطزیست آمریکا، آژانس محیطزیست اروپا، برنامه نظارت مشترک سازمان جهانی بهداشت/یونیسف، گزارش شاخص عملکرد محیطزیستی کشورها و شاخصهای کشور کانادا بررسی شدند.
یافتهها: در مجموع ۲۲ شاخص و سنجه دارای اولویت در حیطههای مختلف ازجمله آلودگی هوای آزاد و داخل، آب، بهسازی و بهداشت، فاضلاب، اشعه فرابنفش، پسماند، تغییر اقلیم، مواجهه با فلزات سنگین و گاز رادن داخل ساختمان، امواج الکترومغناطیسی، بار بیماریهای منتسب به عوامل خطر محیطی، اکوسیستم و توزیع جمعیت شهری و روستایی برای کشور ایران پیشنهاد شدند.
نتیجهگیری: با ایجاد مجموعهای استاندارد از این سنجهها، سیاستگذاران میتوانند پیشرفت اقدامات محیطزیستی خود را پیگیری کرده و اثربخشی آنها را بسنجند. این رویکرد مبتنی بر شواهد کمک میکند تا اطمینان حاصل شود که تلاشهای محیطزیستی در پرداختن به مبرمترین مسائل هدفمند و مؤثر هستند.