دکتر نازیلا یوسفی، دکتر امیررضا دولتی، دکتر خسرو بیاتی، دکتر امیرحسین جمشیدی، دکتر مرتضی نیلفروشان، دکتر مرتضی رفیعی تهرانی،
دوره ۴، شماره ۴ - ( زمستان ۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: مکملهای تغذیه‌ای، از مورد توجه‌ترین محصولات سلامت‌محور در تمام جهان از گذشته تاکنون بوده است. رویکرد درمانی طب سنتی در ایران در جهت بازگرداندن تعادل بدن برپایه تغذیه است. در طب مدرن نیز مکملهای تغذیه‌ای برای رفع کمبودهای تغذیه‌ای و ایجاد تعادل در مواد مغذی مورد نیاز، جایگاه ویژه‌ای در حفظ و ارتقا سلامت و حتی درمان برخی بیماری‌ها دارند. مکملهای تغذیه‌ای در طب مدرن، تکمیل‌کننده موادی هستند که انسان نیاز دارد آن‌ها را از منابعی به جز غذا تأمین و جبران کند.
امروزه ظهور یا گسترش برخی بیماری‌ها، به علل مختلفی مثل کاهش تحرک در اثر ماشینی شدنِ فعالیت‌ها، تغییر سبک تغذیه و استفاده بیشتر از غذا‌های آماده، ارگانیک نبودن غذا‌ها، آلودگی‌های محیطی، کاهش تنوع غذایی و استفاده از نگه‌دارنده‌ها برای نگهداری فراورده‌ها بیشتر بوده و این موضوع باعث می‌شود که تکمیل‌کننده‌های تغذیه، تحت عنوان مکملهای تغذیه‌ای، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و بازار آن با سرعت بالایی گسترش یابد.
نام‌گذاری این فراورده‌ها، الزامات قانونی، ادعاها، کاربرد‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به آن‌ها در کشورهای مختلف متفاوت است.
روش: این مطالعه به بررسی قوانین مکمل‌ها در‌ایران و جهان می‌پردازد و با استفاده از یک روش‌ترکیبی در سه مرحله، شامل بررسی قوانین مکملهای تغذیه‌ای در‌ایران و در جهان، مصاحبه با خبرگان این حوزه در کشور و در نهایت مطالعه میدانی پرسش‌نامه‌ای، تلاش می‌کند به این سؤال پاسخ دهد که "وضعیت نظارت بر مکملهای تغذیه‌ای در ایران چگونه است؟".
یافته‌ها: براساس نتایج این مطالعه، ضوابط تدوین شده در‌ایران مطابق باقوانین کشورهای پیشرفته بوده و فراورده‌ها پس از اخذ تأییدیه‌‌های سازمان غذا و دارو، از نظر بی‌ضرری، کارایی و کیفیت، دارای استانداردهای لازم می‌باشند.
نتیجه‌گیری: با وجود مناسب بودن مکملهای تغذیه‌ای از نظر بی‌ضرری، کارایی و کیفیت، وضعیت نظارت بر این فراورده‌های از نظر فراهمی، دسترسی و استطاعت‌پذیری، نیازمند بررسی بیشتر می‌باشند. از آنجا که بازیگران متعدد بازار مکملهای تغدیه‌ای، در ضوابط مربوطه به خوبی دیده نشده‌اند، بازنگری در قوانین، برای تنظیم بهتر بازار، به سیاست‌گذاران بخش فراورده‌های سلامت محور توصیه می‌شود.
