زمینه و هدف: جهان آفرینش و هرچه در آن است، دارای دو ساحت وجودی است: «ساحت ملکوتی» و «ساحت مُلکی». ملکوت وجود، باطن و معنای آن است، و مُلک وجود، ظاهر و ماده آن است. انسان نیز دارای همین دو ساحت است. دست‌یابی انسان به ملکوت و باطن هستی (وجود) و هستومندان (موجودات)، موجب «سلامت معنوی» او می‌شود. نوشتار حاضر، درصدد تبیین مفاهیم و تعاریف، پیشینه، اهمیت و ضرورت، و مبانی سلامت معنوی و مسائل مربوط به آنها است. روش: این مطالعه به روش کتابخانه‌ای و اجتهادی و با بهره‌گیری از کتب مذهبی و مقالات انجام شده است. یافته‌ها: دست‌یابی انسان به وجه ملکوتی و باطن هستی از رهگذر فرارَوی او از «ظواهرعالم» و تحصیل «شهود بواطن» آن ممکن می‌شود؛ تحصیل «شهود بواطن» عالم نیز با «ذکر الاهی»، یعنی عدم نسیان حق تعالی و پیوسته به یاد او بودن و دائماً به اسماء حسنای او و جلو‌های آنها توجه داشتن و ایمان آگاهانه و یقین به «غیب عالَم» و «عالَم غیب» داشتن و انجام اعمال صالح، فراچنگ می‌افتد. به تعبیر دیگر: «شهود معرفتی» و «سلوک عملی» در فرآیندی تعاملی و دادوستدی، موجب تعالی و صعود یا تنازل و سقوط یکدیگر می‌شوند. نتیجه‌گیری: هرچند «معنویت»یکی از ابعاد پنجگانه هندسه معرفتی دین (عقاید، احکام، اخلاق،علم دینی، و معنویت) است؛ اما تحقق این بُعد از تعالیم دین، غایت قصوا و هدف نهایی دین به‌شمار می‌آید. لذا سلامت معنوی، خصوصاً بر مبانی و پیش‌انگاره‌های «دین‌شناختی»، «انسان‌شناختی»، «هستی‌شناختی»، و «معرفت‌شناختیِ» مشخصی استوار است.
Rashad A A, Abbaszadeh M, Rashad M H. Religion and Spiritual Health: Definition, Background, Necessity and Foundations. Iran J Cult Health Promot 2021; 5 (3) :383-390 URL: http://ijhp.ir/article-1-474-fa.html
رشاد علی‌اکبر، عباس‌زاده مهدی، رشاد محمدهادی. دین و سلامت معنوی: تعریف، پیشینه، ضرورت و مبانی. نشريه فرهنگ و ارتقاء سلامت. 1400; 5 (3) :383-390
