زمینه و هدف: طبق آمار 4/99 درصد مردم ایران مسلمانند، فراوانی اختلالات روانی 7/29 درصد، تمایل به معنویت‌های فرادینی در دانشآموزان 25 درصد و در دانشجویان72 درصد می‌باشد. این مطالعه با هدف تبیین نحوه تأثیر معنویت بر سلامت روان از معنویت دینی تا معنویت سکولار انجام شد. روش: در مطالعه ترکیبی، مبتنی‌بر مدل کروسل و همکاران با رویکرد اکتشافی- تبیینی و نظریه قلب سلیم، داده‌های کیفی مرور غیرنظام‌مند و تحلیل محتوای قراردادی مفهوم، ساختار، هدف، ویژگی، مبانی انواع معنویت،- داده‌های کمی کاربردهای بالینی مدل، تلفیق شدند. اعتبار فرا استنباط‌های تحقیق، در بخش داده‌های کمی از طریق اعتبار درونی- بیرونی، در بخش داده‌های کیفی با اعتمادپذیری یا شاخص قابلیت سنجیدهشدند. یافته‌های: کرکپاتریک، دلبستگی به خدا را محصول نوع دلبستگی به والدین می‌داند؛ اما خدا در قرآن واجد تصویر مثبت (آفریدگار مهربان امنیت‌بخش، مراقب قدرتمند)، دلبستگی ایمن به خداوند محصول شناخت، تصور مثبت از خدا، عشق و محبت بنده به خداست. توکل و تفویض مشکلات زندگی به خدا سبب سلامت روانی، نشاط معنوی مومنان می‌شود. به‌رغم تعاریف متفاوت معنویت‌گرایان از خدا (جهان‌بینی پانتییسـتی، مونوتئیستی)، تصویر منفی از خدا سبب دلبستگی غیرایمن به خدا و تأثیر بر سلامت روان می‌شود. نتیجه‌گیری: درمعنویت اسلام، دلبستگی ایمن به خدا، باور به حضور و کفایت خداوند به‌عنوان دیگری غالب سبب ارتقای سلامت روان است. معنویت‌های سکولار مبتنی‌بر خود آیینی و تقدیس طبیعت است. پیروانشان در پی آرامش، رضایت و نشاط به «سـبک شخصـی» به‌وسیله معنویت ساکن در طبیعـت هستند.
